Oppervlaktestructuren en diepe structuren zijn concepten die in NLP worden gebruikt om het metamodel van een taal uit te leggen. Ze weerspiegelen twee denktoestanden - wat een persoon ervaart en wat hij uiteindelijk zegt.
Is het je ooit opgevallen dat de ervaringen in ons veel voller en kleurrijker zijn dan die we verbaal kunnen uitdrukken? Dit complete beeld van onze gevoelens is. Het bestaat uit bewuste en onbewuste componenten, maar het meeste is natuurlijk niet bewust: een enorme laag van gewaarwordingen en gedachten gaat de mogelijkheden van verbale communicatie te boven. Diepe structuur is de eerste, nog niet gevormde, stap naar de uiteindelijke formulering van een zin en het hardop of schriftelijk uitdrukken van woorden. - zo heeft een persoon zijn ervaringen uiteindelijk geformaliseerd in een verbale vorm. Gesproken of geschreven woorden bevatten vaak niet eens een klein deel van wat zich in de diepe structuren bevond. Zoals hierboven vermeld, wordt veel gewoon niet overgebracht door woorden, maar sommige gedachten gaan verloren door drie processen die de uiteindelijke verbale vorm van de taal simuleren: weglating, vervorming en generalisatie van informatie. De verhouding tussen diepe en oppervlaktestructuren kan in elke zin worden vereenvoudigd. Bijvoorbeeld: "Ik bestudeer het metamodel" en "Het metamodel wordt door mij bestudeerd." In deze zinnen is de oorspronkelijke gedachte, d.w.z. diepe structuur, één, maar het denken wordt op verschillende manieren gekaderd. Het ontwerp is de oppervlaktestructuur. De studie en het begrip van deze termen is nodig om de basis van NLP onder de knie te krijgen, in het bijzonder de fundamentele theorie ervan - het metamodel van taal.
